Impermanent Loss là một trong những rủi ro lớn nhất khi tham gia cung cấp thanh khoản (Liquidity Providing – LP) trong DeFi. Dù lợi nhuận từ phí giao dịch và farming APR rất hấp dẫn, nhiều nhà đầu tư mới vẫn mất tiền vì không hiểu rõ Impermanent Loss vận hành ra sao.
Bài viết này tôi sẽ giải thích Impermanent Loss một cách dễ hiểu, lý do tại sao bạn phải quan tâm đến nó và các cách giảm thiểu rủi ro khi cung cấp thanh khoản.
Impermanent Loss là gì?
Impermanent Loss (IL) là khoản lỗ tạm thời xảy ra khi bạn cung cấp thanh khoản vào các pool AMM (như Uniswap, PancakeSwap, SushiSwap) và giá của token trong pool biến động so với lúc gửi vào. Đây là một rủi ro thường gặp khi kiếm tiền từ DeFi. Đọc thêm: DeFi là gì? nếu bạn chưa biết.
Nói đơn giản:
Nếu giá token thay đổi quá nhiều, bạn sẽ nhận lại ít giá trị hơn so với việc chỉ giữ token đó trong ví.
Impermanent Loss được gọi là “tạm thời” vì:
- Nếu giá token trở về mức ban đầu, khoản lỗ sẽ biến mất
- Nhưng nếu bạn rút thanh khoản khi giá đã thay đổi, khoản lỗ sẽ trở thành thật sự (permanent)
Vì sao Impermanent Loss xảy ra?
AMM (Automated Market Makers) hoạt động theo công thức cân bằng x × y = k, giữ tỷ lệ giữa hai token trong pool luôn ổn định.
Khi giá thị trường biến động:
- Trader sẽ arbitrage (kinh doanh chênh lệch giá)
- Họ mua token rẻ trong pool và bán token đắt
- Điều này khiến lượng token bạn sở hữu trong pool thay đổi
Kết quả:
Bạn rút ra một lượng token khác với lúc gửi vào, dẫn đến tổng giá trị thấp hơn.
Đó chính là Impermanent Loss.
Tại sao Impermanent Loss quan trọng?
Nếu bạn cung cấp thanh khoản mà không tính Impermanent Loss, bạn có thể:
- Mất nhiều hơn số tiền bạn nghĩ
- Bị lỗ dù APR hiển thị rất cao
- Không biết tại sao lợi nhuận farm lại âm
- Đánh giá sai hiệu quả của pool
Impermanent Loss là yếu tố quyết định việc có nên farm LP hay không.
Đặc biệt quan trọng nếu bạn farm trong các pool có token biến động mạnh như:
ALT/BUSD, BTC/ALT, ETH/ALT…
Cách tính Impermanent Loss đơn giản
Công thức được tính dựa trên mức độ giá thay đổi (Price Ratio – R):
Nếu giá thay đổi theo tỉ lệ R, Impermanent Loss (IL) được tính như sau:
IL = 2 × √R / (1 + R) – 1
Ví dụ:
- Khi giá tăng 2 lần (R = 2)
- IL ≈ 5.72%
Bảng tham khảo nhanh:
| Biến động giá | Impermanent Loss |
|---|---|
| 1.25 lần | 0.6% |
| 1.50 lần | 2.0% |
| 2 lần | 5.7% |
| 3 lần | 13.4% |
| 5 lần | 25.5% |
Chỉ cần giá thay đổi mạnh, Impermanent Loss sẽ tăng rất nhanh.
Ví dụ minh họa Impermanent Loss
Giả sử bạn cung cấp thanh khoản vào pool ETH/USDT với số vốn 1000 USDT:
- 500 USDT giá trị ETH
- 500 USDT USDT
Nếu giá ETH tăng gấp đôi:
- Trader sẽ rút ETH rẻ trong pool
- Bạn nhận lại nhiều USDT hơn, ít ETH hơn
Nếu bạn rút thanh khoản lúc này:
- Tổng giá trị nhận lại có thể chỉ còn 944 USDT, thay vì 1000 USDT nếu bạn chỉ hold
=> Bạn chịu Impermanent Loss khoảng 5.6%.
Đây là lý do nhiều người nghĩ “Farm lợi nhuận cao nhưng rút ra lại lỗ”.
Cách giảm thiểu Impermanent Loss (an toàn và hiệu quả)
1. Chọn các cặp stablecoin
Pool stablecoin gần như không có biến động giá. Ví dụ:
- USDT/BUSD
- USDC/DAI
Ưu điểm: IL gần bằng 0
Nhược điểm: APY thấp
2. Chọn cặp token có tương quan giá cao
Một số token có xu hướng cùng tăng/giảm như:
- ETH/wstETH
- BTC/WBTC
- ETH/LDO
- OP/ARB
Khi tương quan giá cao → IL thấp.
3. Tránh các pool chứa token rủi ro cao
Ví dụ:
- ALT/USDT
- Meme coin/USDT
- Token mới list
Các token này dễ pump & dump → IL cực lớn.
4. Farm ngắn hạn, không giữ lâu
Nếu bạn muốn farm pool có biến động:
- Chỉ vào khi thị trường sideway
- Thu phí và phần thưởng
- Rút ra trước khi thị trường biến động mạnh
5. Sử dụng các giao thức “bảo hiểm IL”
Một số nền tảng cung cấp Impermanent Loss Protection, ví dụ:
- Bancor (trước đây)
- Thorchain
- Một số AMM thế hệ mới
Chúng bù đắp một phần IL theo thời gian.
6. Dùng chiến lược hedging (dành cho người hiểu biết)
Bạn có thể:
- Long token bạn gửi vào pool
- Hoặc dùng futures để phòng ngừa biến động
Kỹ thuật này dành cho nhà đầu tư có kinh nghiệm.
Ai nên cung cấp thanh khoản?
Nên cung cấp thanh khoản nếu:
- Bạn muốn kiếm phí giao dịch ổn định
- Bạn chọn các cặp stable hoặc token tương quan
- Bạn hiểu rõ Impermanent Loss
Không nên cung cấp thanh khoản nếu:
- Bạn chỉ muốn giữ token vì kỳ vọng tăng giá
- Bạn tham gia vào các token biến động mạnh
- Bạn không hiểu công thức và rủi ro IL
Kết luận
Impermanent Loss là rủi ro cốt lõi trong DeFi mà mọi nhà đầu tư cần hiểu.
Để farm thanh khoản hiệu quả, bạn cần:
- Hiểu cơ chế hoạt động của AMM
- Biết cách tính Impermanent Loss
- Lựa chọn pool phù hợp
- Áp dụng chiến lược giảm thiểu rủi ro
Cung cấp thanh khoản có thể rất sinh lợi, nhưng chỉ khi bạn kiểm soát được Impermanent Loss.
Vietnamese 
English 
Chinese